فناوری سبز در صنعت چاپ

گردآوردنده:ملیکا نظری؛ صنعت چاپ یکی از بزرگ‌ترین مصرف کننده‌های کاغذ است، زیرا همه‌ی مشاغل به نوعی نیازمند صنعت چاپ هستند و نمی‌شود این صنعت را حذف یا کم‌ رنگ کرد. از طرفی پدیده گرم شدن زمین، گسترش حفره ایجاد شده در لایه اوزون، آلودگی هوا و  آب نگرانی جدی به وجود آورده و هر کس به نو‌به‌ی خود سعی دارد به طبیعت کمک کند. یکی از صنایعی که تاثیر قبل توجهی بر محیط زیست‌ دارد صنعت چاپ است. استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی از جمله چوب درختان و همچنین استفاده از موادشیمیایی خطرناک در عملیات چاپ باعث شده این صنعت نیز از عوامل تخریب محیط زیست شود. از همین رو صنعت چاپ محیط زیستی یا چاپ سبز موضوعی است که در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌ و روز بروز در حال گسترش است. با بهره‌گیری از چاپ سبز، تولید ضایعات تا حد زیادی کاهش پیدا کرده و حجم استفاده از جوهرهای صنعتی نیز کمتر می‌شود. علاوه‌بر موارد فوق، چاپ سبز این امکان را فراهم می‌کند که از کاغذ، جوهر و حلال‌های طبیعی، دوباره استفاده شود و به‌نوعی قابل بازیافت هستند.

 

قوانین و استاندارهای که باید در صنعت چاپ باید رعایت شود

چاپ محیط زیستی یا همان چاپ سبز باعث شده پیشگامان محیط زیست قوانینی را وضع کنند که تاثیرات مثبتی برای طبیعت دارد.در اروپا ابلاغ دستورالعمل IPPC به کشورهای عضو اتحادیه اروپا منجر به هماهنگ‌شدن این کشورها در اجرای قوانین مبارزه با آلودگی محیط‌ زیست شد و تغییراتی در استانداردهای موجود برای حلقه‌ های مختلف موجود در زنجیره چاپ به‌وجود آمد و چاپخانه‌های قدیمی ملزم به تطبیق خود با این استانداردهای جدید شدند.

قوانین وضع شده در کشورهای اروپایی سخت گیرانه در حال اجراست و سرپیچی از قوانین با پرداخت جریمه‌های سنگین شرکت را مواجه می‌سازد برخی از این قوانین شامل:

•  آشنایی کامل موسسه چاپی با مواد شیمیایی و سقفی برای استفاده از آن‌ها در صورت ضرورت
• استفاده نکردن از مواد الکل‌دار؛ زیرا گازهای سمی زیادی را روانه طبیعت می‌کند و جایگزین این حلال‌ها روغن‌های گیاهی شده‌اند
•  محدودیت در میزان مصرف حلال‌های مانند VOC در چاپخانه‌ها
•  استفاده به اندازه از مواد اولیه
•  ایمن‌سازی حمل‌ و نقل و نگهداری مواد خطرناک و سمی
•   استفاده نکردن از ترکیبات cfc که نوعی خنک کننده منابع نور ماشین‌آلات چاپ است
• استفاده از دستگاه‌های چاپ بدون آب

راهکاری برای حفظ محیط زیست در صنعت چاپ

1-  استفاده از جوهرهای ارگانیک و جوهرهای بی‌ضرر

جوهر‌های که در گذشته برای چاپ مورد استفاده قرار می‌گرفتند بر پایه نفت و فلزات سمی بوده، که بسیار مضر و خطرناک بوده‌اند اما جوهرهای ارگانیک که مخصوص چاپ سبز هستند خاصیت سازگاری با محیط زیست دارند و احتمال آلودگی هوا و آب در فرآیند چاپ را کاهش می‌دهند. ویژگی مهم این جوهرها قابل بازیافت بودن و امکان استفاده مجدد از آن در فرایند تولید بوده و کیفیت رنگی آن نیز مانند نمونه‌های شیمیایی، درخشان و با کیفیت است.

2- صرفه جویی مصرف کاغذ در صنعت چاپ

با کاهش مصرف کاغذ، میزان چوب مورد نیاز برای تولید کاغذ کاهش یافته و جنگل‌ها حفظ می‌شوند. این اقدام موجب کاهش مصرف آب و انرژی مورد نیاز در فرایند چاپ شده و در حفظ منابع طبیعی و کاهش اثرات منفی بر محیط زیست تاثیر بسیاری دارد. کاغذی که در فرآیند چاپ سبز استفاده می‌شود صد‌درصد قابل بازیافت و سازگار با محیط زیست است.‌ این نمونه کاغذ از مهم‌ترین موادی است که در چاپ سبز قابل استفاده است. این کاغذ‌ها عاری از کلر هستند و در فرآیند مجدد سفید کردن کاغذ مواد کاملا طبیعی استفاده می‌شود.

3- استفاده از فناوری‌های نوین برای چاپ و بایگانی دیجیتال 

استفاده از فناوری‌های نوین در فرآیند چاپ و نگهداری‌، یکی دیگر از راهکارهای مؤثر برای حفاظت از محیط زیست در چاپ خواهد بود. کاربرد این فناوری‌ها، به معنی استفاده از روش‌های دیجیتالی چاپ و بایگانی دیجیتال، است. استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند چاپ انعکاسی، چاپ الکترونیکی و استفاده از جوهرهای غیرسمی، می‌تواند مصرف کاغذ، آب و انرژی در این پروسه را به حداقل رساند.

4- استفاده از منابع انرژی پاک در فرآیند چاپ

یکی از راهکارهای مهم برای حفاظت از محیط زیست در صنعت، استفاده از منابع انرژی پاک و تجدید پذیر است. برای مثال به کارگیری انرژی خورشیدی با استفاده از پنل‌های خورشیدی برای تأمین نیازهای برقی فرآیند چاپ انتخاب مناسبی خواهد بود. نصب پنل‌های خورشیدی در محل چاپخانه‌ها منجر به تولید برق پاک و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با تولید برق از منابع سوخت فسیلی می‌شود یا در مناطقی که پتانسیل باد قوی دارند، نصب توربین‌های بادی به تأمین بخشی از انرژی موردنیاز فرآیند دستگاه های چاپ کمک می‌کند.

5- مدیریت صحیح پسماندها

توسعه زیرساخت‌های پیشرفته و مدرن برای بازیابی صحیح کاغذ، مقوا و اسکناس‌ اهمیت زیادی دارد استفاده از جوهرها و رنگ‌های بازیافتی در فرآیندچاپ، راهکار مؤثر در حفاظت از زیست‌بوم است. جوهرها و رنگ‌هایی ارگانیک و قابل بازیافت به کاهش مصرف منابع طبیعی و آلودگی زیست محیطی کمک می‌کنندمدیریت صحیح پسماندهای ناشی از فرآیند چاپ و بسته بندی، از جمله بازیافت و دفع صحیح آنها، می‌تواند به کاهش آلودگی خاک و آب کمک کند.

مزایای استفاده از چاپ سبز

• صرفه‌جویی در هزینه‌ها و جلوگیری از هدر رفت مواد با به کارگیری مجدد ضایعات خط تولید
• بازیافت  چندین باره کاغذ بدون کم‌شدن کیفیت آن و جلوگیری از تولید بی‌رویه کاغذهای سنتی
• استفاده از مواد طبیعی و فقدان مواد شیمیایی مصنوعی مورد استفاده  که هم برای انسان و هم محیط زیست سالم‌تر است
• به حداقل رسیدن زباله و ضایعات حاصل از چاپخانه‌ها و قابل بازیافت بودن آن
• و از همه مهم‌تر در امان ماندن محیط زیست با همه منابع و موجودات آن

نتیجه

چاپ سازگار با محیط زیست راهی مؤثر برای کاهش اثرات منفی بر محیط زیست است. با استفاده از فناوری‌های نوین، مواد دوستدار طبیعت و فرآیندهای بهینه، می‌توانیم به آینده‌ای پایدارتر و سبزتر دست یابیم. کسب‌وکارها، دولت‌ها و مصرف‌کنندگان باید همکاری کنند تا این روند را تسریع بخشند و به حفظ محیط زیست کمک کنند.

درواقع، توجه‌ به حفظ محیط زیست نشان از تعهد دولت‌ها نسبت به پایداری و توسعه متعادل است. فعالیت‌های مسئولانه در زمینه محیط زیست می‌تواند اعتماد عمومی را تقویت و به بهبود کیفیت زندگی  کمک کند. هرچند که این صنعت هنوز در کشورهای زیادی به‌دلیل هزینه‌بر بودن و نداشتن تجهیزات لازم، شناخته شده نیست و اجرایی نشده، اما در بسیاری از کشورهای اروپایی توجه زیادی به آن شده است.